به گزارش ام تی رز حدود چندروز از فیلترینگ دو شبکه مجازی پرطرفدار اینستاگرام و تلگرام می‌گذرد و این درحالی است که به گفته رئیس انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی “حدود یک میلیون فرصت شغلی که وارد این شبکه‌های مجازی شده‌اند و همچنین چند شرکت دانش بنیان خدمات تخصصی در این زمینه، پس از فیلترینگ معلق شدند”.
کسب و کارها در فضای اینترنت از طریق گواهی هایی نظیر نماد اعتماد الکترونیکی که سازمان توسعه تجارت الکترونیکی آن را صادر می‌کند، اعتبار بخشی می شوند و این به معنی اهمیت انتقال فعالیت‌ها به فضای مجازی است. به نظر می‌رسد بخش بزرگی از مشاغل، بسیاری از کسب و کارهای نوپا یا مشاغل خانگی که توان استفاده از فضاهای حقیقی و ارائه محصول را ندارند، محصولات و خدمات خود را در شبکه‌های مجازی معرفی می‌کنند و به فروش می‌رسانند و عملا شبکه های مجازی به خواستگاه آنها تبدیل شده اند.
با وجود اینکه رمضانعلی صادق‌زاده – رئیس سازمان توسعه تجارت الکترونیکی– می گوید «هنوز نظارتی بر فضای شبکه های مجازی بابت کسب و کار های موجود در آن صورت نگرفته است»، این بستر رایگان چیزی نبود که کاربران و صاحبان مشاغل نوپا از کنار آن به راحتی عبور کنند و امروز فقط در تلگرام بر اساس آماری که از سوی مرکز ملی فضای مجازی که تا پایان روز ۱۵ مهرماه امسال برآورد شده “تعداد کانال‌های فارسی در شبکه تلگرام به ۶۲۶ هزارو ۵۳۹ کانال رسیده و در مدت ۱۰ روز، بالغ بر ۱۰ هزار کانال به تعداد کانال‌های فارسی ایجادشده در تلگرام، افزوده شده است”؛ به طوری که در روز پنجم مهرماه امسال، تعداد کانال‌های ایجاد شده ۶۱۶ هزارو ۷۶ کانال اعلام شده بود.
عمده این کانال ها یا به رسانه های کسب و کارهای موجود بدل شدند یا ویترینی برای تبلیغات محصولات و خدمات یا خودشان با جذب مخاطب و دریافت تبلیغات جذب درآمد می‌کنند. اینها تنها گوشه ای از فعالیت های کاربران در فضای مجازی است که حالا با فیلترینگ این شبکه ها فعلا از دست رفته‌اند.
مسعود خوانساری – رئیس اتاق بازرگانی تهران- هم درباره موضوع مسدود سازی شبکه های مجازی گفته که “این شبکه‌ها از اشکالاتی هم برخوردار است اما مزایای آنها بیش از ایرادتشان است. ما زمانی نیستیم که بتوانیم با شبکه‌های مجازی مقابله کنیم. زمانی نسبت به ماهواره خیلی سخت گرفته می‌شد اما بعد متوجه شدیم که این کار عملی نیست. بستن شبکه‌های اجتماعی هم راه‌حل درستی نیست و باید راهکاری برای آن بخش‌هایی که نکات منفی شبکه‌های مجازی است، پیدا کنیم. هر گونه تقابل با فضای مجازی مطمئنا به ضرر اقتصاد و اشتغال است”.
سولماز صادق نیا – رئیس انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی- نیز در این باره گفت که در حال حاضر تعداد قابل توجهی از مشاغل خانگی یا مشاغل کوچک، محصولات و خدمات خود را در شبکه های مجازی به خصوص تلگرام و اینستاگرام ارائه می‌کنند یا از طریق کسب تبلیغات کسب درآمد می‌کنند که حالا پس از اعمال فیلترینگ روی تلگرام و اینستاگرام این مشاغل و فرصت های شغلی همگی وضعیت مبهمی پیدا کردند.
وی اظهار کرد برای اینکه ابعاد بزرگ فعالیت در فضاهای مجازی به دست آید فقط کافی است به کانال های فارسی ایجاد شده در تلگرام نگاهی انداخت که بر اساس آخرین آمار که به پانزدهم مهرماه برمی گردد، ۶۲۶ هزار و ۵۳۹ کانال تلگرامی ثبت شده است.
به گفته این عضو اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی، چندی پیش از سوی دولت طرح «شامد» جهت ثبت و ساماندهی فضای مجازی مطرح شد و کانال های دارای بیش از ۵۰۰۰ عضو موظف شدند در این سامانه خود را به ثبت برسانند. اتفاق جالبی که افتاد این بود که روز چهارشنبه یعنی دقیقاً در زمان اعمال فیلترینگ روی شبکه های مجازی، پیامکی به همه اعضای شامد ارسال شد که از آنها خواسته شده بود برای دریافت کد خود به سامانه اینترنتی مربوطه مراجعه کنند.
وی با بیان اینکه باید تکلیف شبکه های مجازی روشن شود، اظهار کرد که اجرای طرح ساماندهی فضای مجازی و ارسال پیامک به اعضای این طرح به معنی به رسمیت شناختن حقوق کسب و کارها در این فضاست که باعث می شود صاحبان مشاغل روی این ابزار جهت شروع یا توسعه کسب و کار خود حساب کنند و حالا با مسدودسازی یک دفعه‌ای شبکه های مجازی بسیاری از مشاغل خانگی که تعداد زیادی از آنها متعلق به زنان سرپرست خانوار نیز می شوند، به مشکلات اساسی برخوردند چون کسب و کاری را که جوانان و صاحبان مشاغل با هزار زحمت در چند سال اخیر توسعه دادند و چندین هزار مخاطب برای خود فراهم آورده‌اند یک شبه بر باد رفت و جایگزینی هم برای آن مشخص نشد.
به گفته وی، کسب و کارهای موجود در شبکه های مجازی مانند تلگرام فقط شامل کانال ها نمی شود، بلکه اکنون چندین شرکت دانش بنیان اقدام به ارائه خدمات تخصصی و طراحی ربات های ویژه تلگرام کرده‌اند تا خدمات خاصی را در این فضا ارائه کنند و از آن به درآمد برسند؛ حالا می‌توان گفت کانال های تلگرامی و صفحه های اینستاگرام در کنار برخی شرکت‌های خدماتی دانشبنیان و نرم افزارها و ربات ها با فیلترینگ یک دفعه‌ای فضای مجازی همگی دچار مشکل شده اند و حدود نیم میلیون شغل و فرصت شغلی با این اقدام به خطر افتاده است.
البته در این میان رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت، صنعت معدن و تجارت تاکید کرد که کانال‌های تلگرامی یا اینستاگرام ممکن است که از جانب وزارت ارشاد ثبت شده باشد یا در سامانه «شامد» ساماندهی شده باشند اما این مرکز نظارتی روی آنها ندارد و آنها را شامل نماد اعتماد تجارت الکترونیکی نمی‌داند.
به گفته وی، موضوع امکان پرداخت مستقیم از طریق درگاه‌های تلگرامی هنوز به مرکز توسعه تجارت الکترونیکی نرسیده است و هنوز چنین امکانی را فراهم نکرده‌ایم.
