گوشی‌های موبایل هنگام اتصال هندزفوری و هدفون یک اخطار درباره بلند بودن صدا می‌دهند و خودشان صدای مناسب گوش را تنظیم می‌کنند ولی بیشتر کاربران به این اخطارها توجه نکرده و بیشتری صدای ممکن گوشی را به هندزفری منتقل می‌کنند. در بازی‌های ویدیویی و فیلم‌ها از هدفون‌هایی استفاده میشود که صدای بسیار قوی‌تر و با شدت و افکت‌های هیجان‌انگیز داشته باشند. به گفته دکتر برقعی؛ این گونه استفاده از هندزفوری و هدفون خطرزا و عفونت‌زا برای گوش است.
این متخصص گوش درباره استفاده از هندزفری‌های دیگران نیز یک توصیه جدید و هشدارگونه دارد: «مهم‌تر از همه توصیه میشود افراد از هندزفری‌های دیگران به هیچ وجه استفاده نکنند چرا که از نظر پزشکی این کار بسیار خطرناک بوده و گوش را درگیر بیماری‌های سختی میکند.»
شاید اولین دلیلی که به ذهن برسد؛ خطرات امواج رادیویی و وای‌فای برای سلامتی بدن باشد اما دلایل قانع‌کننده دیگری هم هست که شاید هیچ‌گاه به‌شان فکر نکردید و برایتان اهمیت نداشتند. در ادامه می‌خواهم به ۵ دلیل اصلی اشاره کنم که نشان می‌دهند بهتر است در مواقعی که نیازی به وای‌فای ندارید یا اینکه آخرشب مودم یا روتر را خاموش کنید.
۱- امواج رادیویی برای انسان به‌خصوص کودکان خطرناک هستند
درست است که هنوز این موضوع به طور کامل و علمی ثابت نشده است اما تقریبا تمام کارشناسان محیط‌زیست و پزشکی موافق این موضوع هستند که امواج مایکروویو تاثیراتی روی بدن و ذهن انسان می‌گذارند. هر ساله تحقیقات زیادی صورت می‌گیرد که نتایج‌شان نشان می‌دهد افرادی که کمتر در معرض امواج رادیویی حتا موبایل و نوت‌بوک و تلویزیون هستند؛ سلامت جسمی و روانی بهتر دارند. این موضوع به‌خصوص برای نوزادان و کودکان تشدید میشود؛ چون ساختار بدنی و مغزی آنها آسیب‌پذیرتر است و دارد تکامل پیدا میکند.
شاید سوال کنید پس بهتر است از موبایل هم استفاده نکنیم؟ جواب این است که بله؛ گوشی‌های تلفن همراه را هم بهتر است در آخر شب و مواقعی که نیاز ندارید توی بغل خودتان نگذارید و کمی دور نگه‌دارید. در این مورد تحقیقات زیادی صورت گرفته و ثابت شده افرادی که در آخر شب مدت زمان نسبتا طولانی با گوشی‌های موبایل کار می‌کنند؛ مشکلات بی‌خوابی بیشتری دارند.
۲- نزدیک بودن به امواج رادیویی بی‌خوابی می‌آورد
کارشناسان توصیه می‌کنند بهتر است در اتاقی بخوابید که هیچ‌گونه دستگاه بی‌سیم یا وای‌فای وجود نداشته باشد. به معنی دیگر، بهتر است روتر یا مودم در اتاق خواب نباشد. خطرات امواج رادیویی و وای‌فای در فاصله نزدیک زیر ۵ متر و ۱۰ متر بسیار بیشتر است و در فاصله‌های بالاتر از ۵۰ متر کم میشود. بهتر است با یک روتر روشن ۱۰۰ متر فاصله داشته باشید. در خانه‌های آپارتمانی جدید که بسیار کوچک هستند؛ معمولا فاصله ۱۰۰ متری غیرممکن است؛ پس بهتر است که روتر را خاموش کنید. اگر دوست دارید با خیال آسوده بخوابید، بهتر است مودم یا روتر را خاموش کنید تا به این صورت ذهن شما هم خاموش شود و کم‌کم برای رفتن به ضمیر ناخودآگاه آماده شوید. ذهن انسان در شب و هنگام خواب فرآیندها و واکنش‌های بیولوژیکی دارد که امواج وای‌فای مزاحم‌اش هستند.
۳- مصرف انرژی در دنیایی که مشکل کمبود انرژی دارد
مودم و روتر مودهایی برای کاهش مصرف انرژی دارند و در مواقعی که هیچ دستگاهی بدان‌ها وصل نباشد، به طور محسوسی مصرف انرژی را کاهش می‌دهند اما باز چندین چراغ LED روشن است و دستگاه دارد برق مصرف میکند. چرا باید این‌طور باشد؟ هم هزینه‌های قبض برق شما افزایش پیدا میکند و هم به یک دشمن محیط‌زیست و انرژی تبدیل می‌شوید. روشن بودن مودم و روتر هیچ فایده‌ای برای شما جز افزایش هزینه ندارد.
۴- احتمال خرابی دستگاه افزایش پیدا میکند
اجازه بدهید یک راز درباره مودم‌ها و روترها برایتان فاش کنم. این دستگاهها طوری ساخته شده‌اند که تا دو الی سه سال به طور همیشه روشن باشند و کار کنند اما بعد از این مدت استاندارد که معمولا در دفترچه راهنما و مستندات دستگاه از طرف کارخانه اعلام میشود، مادربورد، خازن‌ها و چیپ‌ست‌ها شروع به اصطهلاک و فرسایش می‌کنند و عمر مفید خود را از دست می‌دهند. بنابراین، هرچه بیشتر روشن باشند، زودتر خراب می‌شوند و احتمال از کار افتاده‌گی یا سوخته‌گی بالاتر می‌رود. همین‌طور ممکن است روی کیفیت و کارایی دستگاه تاثیر بگذارد و وای‌فای با سرعت پایین‌تری داشته باشید. اگر یک دستگاه روتر با قدمت بالا دارید، بهتر است مانند انسان‌های سن بالا کمی به او استراحت بدهید تا بیشتر عمر کند.
۵- هکرها و دزدان وای‌فای شب‌ها بیداراند
دوستی برایم تعریف می‌کرد روتر بی‌سیم خود را شب‌ها خاموش نکرده و روشن می‌گذاشت. یک مدتی به مصرف اینترنت شک میکند و با نصب چند ابزار مشاهده ترافیک و تحلیل وای‌فای، سعی میکند بفهمد چرا این قدر زود به زود حجم اینترنت‌اش تمام میشود. با این ابزارها می‌فهمد که هر شب نزدیک به یک گیگابایت اینترنت مصرف میشود. ندانسته پیش خودش تصور میکند موبایل یا تلویزیون به‌روزرسانی می‌شوند. چند شبی مسافرت می‌رود و برمی‌گردد می‌بیند باز هم هر شب اینترنت مصرف شده است. خلاصه با کلی کارآگاه‌بازی متوجه میشود یکی از همسایه‌های بلوک کناری شب‌بیداری دارد و از اینترنت او استفاده میکند. هکرها هم از سکوت و خلوت شب‌ها برای حمله به دستگاهها و سیستم‌ها و هک وای‌فای کاربران استفاده می‌کنند. خاموش کردن دستگاه روتر در آخر شب یا مواقعی که برای چند روز خانه نیستید از این جهت هم فوایدی دارد.
باور عمومی اشتباه
یک باور اشتباه وجود دارد که روشن/خاموش کردن زیاد یک روتر باعث خرابی آن میشود! اگر این‌طور بود سازنده روتر کلید خاموش/روشن را برای راحتی شما نصب نمی‌کرد. ما هم موافق این نظر هستیم که نباید در یک شبانه‌روز چندین بار روتر را خاموش/روشن کرد ولی وقتی طولانی مدت کاری به اینترنت و وای‌فای ندارید؛ بهتر است با کلید خاموش/روشن این دستگاهها را خاموش کنید یا برق سراسری دستگاه را قطع کنید.
ساعت‌های کاری نامناسب چه خطراتی برای سلامتی شما دارند؟
طبق تحقیقات علمی صورت گرفته، کار کردن 8 ساعت در روز برای بسیاری از کارگران دیگر یک معیار استاندارد نیست و کسانی که به سراغ نوبت‌های کاری دوم و سوم می‌روند؛ باید از نظر جسمانی، شناختی و اجتماعی مایه بگذارند. بیش از هر زمان دیگری، شرکت‌ها به دنبال سبک عملیاتی شبانه‌روزی هستند و به شدت تلاش می‌کنند تا همیشه در دسترس مشتریان و پاسخگوی درخواست‌های آنان باشند. اما کار کردن در دو یا سه نوبت کاری برای این کسب و کارها از 5 بعد از ظهر تا 12 شب و از 12 شب تا 8 صبح تعریف میشود.
بدن شما یک ساعت داخلی طبیعی دارد که همان نظم شبانه روزی شما است- و به شما می‌گوید چه زمانی باید بیدار شوید و چه زمانی باید بخوابید. ساعت بدن ارتباط نزدیکی با هورمون‌ها دارد. بخصوص این که بدن برای خواب‌آلود کردن شما ملاتونین تولید میکند و برای هوشیار کردن شما آدرنالین ترشح میکند. بخش ناخوشایند قضیه آن است که تولید ملاتونین بدن نسبت به نور حساس است، کاهش نور موجب تحریک ساخت ملاتونین می‌گردد. وقتی شما در نوبت‌های کاری دوم و سوم کار می‌کنید، میزان قرار گرفتن شما در معرض نور در مقایسه با کسانی که در نوبت کاری معمولی کار می‌کنند، متفاوت است؛ بدن شما ملاتونین کمتری تولید میکند و نظم شبانه‌روزی شما بهم می‌ریزد.
علاوه بر تنظیم خواب، نظم شبانه‌روزی شما به زمانبندی فرآیندهای دیگر مثل خوردن و تنظیم دمای بدن مرتبط میشود. بعلاوه، ملاتونین نقش کنترل‌کننده هورمون‌های دیگر را نیز بازی میکند. بنابراین پیامدهای یک نظم شبانه بهم ریخته بسیار حائز اهمیت است و با هر سیستم فیزولوژیکی میتواند باعث بروز مشکلاتی شود. بالا رفتن احتمال ابتلا به سرطان، ضعف سیستم ایمنی بدن، مشکلات سوخت و ساز و چاقی، مشکلات دستگاه گوارش، دیابت، و کاهش عملکرد شناختی تنها برخی از مشکلاتی هستند که نوبت‌های کاری نامتداول با توقف ساعت بدن، برای شما به ارمغان می‌آورند.
البته اینها مشکلات فیزیکی این قضیه هستند و کار کردن در نوبت‌های کاری دوم و سوم میتواند تاثیر زیان‌باری در خلق و خو و موفقیت اجتماعی شما داشته باشد. نداشتن استراحت کافی و با کیفیت به همراه تولید نامنظم ملاتونین میتواند به این معنی باشد که بدن شما کورتیوزل بیشتری تولید میکند، کورتیزول هورمون استرس است که موجب اضطرب می‌گردد و واکنش بدن شما را نسبت به سرتونین که هورمون مرتبط با حس شادی است، کاهش می‌دهد.
شما برای سالم ماندن و کاهش پیامدهای منفی یک برنامه‌ریزی نامنظم ، انتخاب‌های زیادی ندارید. از رئیس خود بخواهید که نوبت‌های کاری شما را دائم از روز به شب یا از شب به روز تغییر ندهد. برای اتاق استراحتتان پرده کلفت تهیه کنید تا محل خوابتان تا جایی که میشود تاریک باشد، از پزشکتان بخواهید مکمل‌های ملاتونین را به شما معرفی کند. قبل از کار در نوبت‌های کاری دوم و سوم، چرت کوتاهی بزنید تا سیگنال بدن شما برای خواب در قویترین حالت نباشد و این که از کافیین استفاده نکنید.
در دنیای جدید و مبتنی بر فناوری، این که بعد از گذراندن یک روز طولانی در محیط کار و یا دانشگاه، بخواهیم فشارهای روزانه را با تماشای تلویزیون و یا دیدن شبکه‌های اجتماعی در اسمارتفون‌مان تخلیه کنیم، چندان غیرمعمول نیست. با ابن همه به تازگی دانشمندان در مورد استفاده از دستگاههای ساطعکننده نور پیش از خواب هشدار دادهاند. چرا؟ نوری که از دستگاه‌هایی مانند اسمارتفون‌ها و تبلتها ساطع می شود، در طول موج کوتاه غنی شده است، که معنایش تمرکز بیشتر بر نور آبی نسبت به نور طبیعی است. نور آبی بیشتر از هر طول موج دیگری بر هورمون خواب یا ملاتونین تاثیر میگذارد.
تغییر در الگوهای خواب به نوبه خود می تواند بر کار ساعت طبیعی بدن که آن را به عنوان ریتم شبانه روزی می شناسیم، اثرات نامطلوبی بگذارد. مطالعات اخیر نشان داده است که تغییرات ساعت زیستی ما می تواند اثرات مخربی بر سلامتی ما داشته باشد. چرا که این ساعت نه تنها بر زمان بیداری ما را کنترل دارد، بلکه بر ساعت های بیولوژیک دیگری که بر کارکرد اندام های زیستی ما حاکم هستند نیز اثرگزار است. به عبارت دیگر، عوامل استرس زا که بر ساعت شبانه روزی بدن تاثیر می گذارند، – مانند پرتوهای نور آبی- می توانند عواقب بسیار جدی تری که تا کنون تصور می کردیم داشته باشند.
دو عصب شناس به تازگی در این زمینه تحقیقات گستردهای انجام دادهاند: جورج برینارد، عصبشناس دانشگاه جرج واشنگتن که جز اولین دانشمندانی است که روی این که چگونه طول موجهای متفاوت نور میتوانند بر انتشار ملاتونین تاثیر بگذارد، تحقیق کرده است؛ و دیگری، عصب شناس دانشگاه هاروارد، آن ماری چانگ که اخیرا کشف کرد که اثرات نور ساطع شده از دستگاه های ما بر چرخه شبارنهروزی، فراتر از همان شب و صبح روز بعد از آن است.
به گفت و گویی با این دو دانشمند توجه کنید:
– شما چگونه به مطاله اثرات نور بر خواب علاقمند شدید ؟
– برینارد: من از وقتی نوجوان بودم به تاثیر نور بر حیوانات علاقمند بودم. هیچ وقت علاقهای به دانشمند شدن نداشتم؛ بیشتر میخواستم نویسنده شوم! چیزهایی که در این زمینه آموختم به طور عمده از کنجکاوی من ریشه می گرفت. وقتی کارم را به عنوان یک روزنامه نگار شروع کردم، با محققانی در مورد این موضوع مصاحبههایی انجام دادم که این کار مرا تشیق کرد که به دنبال شغلی در حوزه علم بگردم. بنابر این برای گرفتن دکتزی به دانشگاه برگشتم و شروع کردم به مطالع در مورد تاثیر طول موج های متفاوت و شدت نور بر جوندگان. در سی سال گذشته، مطالعاتم را به طور انحصاری بر تاثیر نور بر انسان متمرکز کردم.
چانگ: به عنوان یک دانشآموخته، من روی اختلالات چرخه شبانه روزی ناشی از الگوهای خواب متفاوت انسان ها مطالعه کردم، به ویژه آنها که بسیار زود و یا بسیار دیر می خوابند. به تدریج به تاثیر جنبه های مختلف نور بر چرخه شبانه روزی، خواب و کارایی جلب شدم. جنبه هایی مانند چه وقتی از روز و چه مدت زمانی در معرض نور قرار می گیریم.
– نور به طور دقیق چگونه بر چرخه شبانه روزی ما اثر می گذارد و ملاتونین چه ارتباطی با این موصوع دارد؟
چانگ: مدت هاست این را می دانیم که نور عامل قدرتمندی در تغییر فاز یا بازنشانی و تنظیم مجدد زمان ساعت شبانه روزی است. این را هم می دانیم که ملاتونین در طول روز در سطح پایینی قرار دارد. چند ساعت مانده به وقت خواب شروع به انتشار میکند و اوج انتشار آن نیمه شب است. مطالعات گذشته نشان داده است که نور، ملاتونین را سرکوب می کند؛ مثلا نور در اوایل شب موجب تاخیر چرخه شبانه روزی و عقب رفتن ساعت زیستی و نور در صبح زود باعث تسریع آن جلو افتادن ساعت می شود.(1)
– چه عاملی باعث شد که دانشمندان به سوی مطالعه نور آبی جلب شوند؟
برینارد: در دهه نود، تیم همکار من، در طول بیش از هفت سال، بیشتر از 700 آزمایش تجربی انجام دادند تا بفهمند که چگونه طول موج های متفاوت نور در تنظیم تولید ملاتونین نقش دارند. به طور غیرمنتظره ای ما متوجه شدیم که انسان ها، حساسیت حداکثری به نور در طول موج آبی در طیف نورها دارند.
میلهها و مخروطهها (سلولهای گیرنده نور در چشم) نمی توانستند این تنظیمات متفاوت برای تولید ملاتونین را درک کنند. ینابر این ما فرض کردیم که نوع دیگری از گیرندهها مسئول چنین پاسخ های فیزیویک هستند. این گیرنده های حساس به طول موج به زودی شناسایی شدند و به عنوان ملانوپسین شناخته شدند. .
– وقتی که چشمان ما در معرض نور آبی ساطع شده از دستگاه های الکترونیکی قرار می گیرد، در بدن ما چه اتفاقی می افتد؟
– در موارد حاد محیطی که بدن یک چرخه طبیعی روشنایی و تاریکی را تجربه نمی کند چه اتفاقی می افتد؟
برینارد: تحقیقات من در مورد کاربردهای بالینی روشنایی، مورد توجه علم فضانوردی قرار گرفت. وقتی فضانوردی زمین را ترک می کند، بدن او به چرخه 24 ساعته روشنایی و تاریکی عادت دارد. اما ایستگاه فضایی هر نود دقیقه یک بار دور زمین می چرخد. این تغییر روشنایی محیطی می تواند عواقب بسیار جدی برای سلامتی داشته باشد. در نتیجه این تحقیقات، سیستم نورپردازی ایستگاه فضایی بین المللی جهت بهبود عملکرد فضانوردان تغییر کرد.
– آیا اثرات نور بر ملاتونین می تواند برای بدن مفید هم باشد؟
برینارد: تحقیقات من در دهه 1980 نشان دارد که اثر نور بر ترشح ملاتونین می تواند فایدههایی هم داشته باشد. از آن زمان، نوردرمانی ثابت کرد که میتواند در چندین موقعیت دیگر، در درمان بعضی از اختلالات موثر باشد. از جمله آن ها میتوان به افسردگی، اختلالات خواب، اختلالات خوردن و فراموشی مرتبط با سن (دمانس) اشاره کرد.
چانگ: نور با طول موج کوتاه میتواند در شرایط مختلف به کار گرفته شود؛ مثلا در هنگام صبح که ما به بیشترین هشیاری نیاز داریم و یا در مواقعی که مجبور به تغییر ناگهانی منطقه زمانی هستیم. افرادی که الگوهای خواب متغیر دارند، مانند کارگران نوبتی، میتوانند از فواید برنامه موج کوتاه نور برای تنظیم چرخه شبانه روزی و ساعت زیستی خود استفاده کنند.
– در پایان، سئوالی که همه می خواهند جواب آن را بدانند: شما برای این کاهش مواجهه با نور آبی هنگام خواب چه پیشنهادی دارید؟
چانگ: برای کسانی که نمیتوانند دستگاه های دیجیتال خود را (پیش از خواب) خاموش کنند چند پیشنهاد دارم: شما می توانید میزان روشنایی دستگاه تان را کم کنید. همچنین می توانید از برنامه هایی استفاده کنید که موج کوتاه نور را در شب فیلتر می کنند. من هم از فناوری های مدرن استفاده می کنم، اما با تنظیمات متفاوت. مثلا موقع پرینت وقتی صفحه سیاه و متن روشن است، زمینه را برعکس می کنم. اگرچه بعضی از این موارد تست نشده هستند، با این حال احتمالا می توانند از ما در برابر پرتوهای آبی دستگاه های دیجیتال محافظت کنند. با همه اینها بهترین و آخرین توصیه رایج این است که، خیلی ساده، پیش از خواب از کار با دستگاه های دیجیتال خودداری کنید.
(1) توضیح: به عنوان مثال اگر شما عادت دارید که هر شب ساعت یازه می خوابید در صورت وجود نور زیاد تمایل پیدا می کنید که ساعت دوازده بخوابید. همچنین اگر هر روز ساعت هفت صبح از خواب بیدار می شوید، در صورت وجود نور زیاد تمایل دارید که ساعت شش صبح بیدار شوید. این موضوع به ویژه از این نظر مهم است که چرخه شبانه روزی بدن ما به جای بیست و چهار ساعت، بیست و پنج ساعته است. به عبارتی، اگر شما دیشب ساعت 10 به خواب رفتید، به طور طبیعی (حتی بدون وجود عوامل مزاحم مانند نور زیاد) امشب تمایل دارید که ساعت یازده به خواب بروید. حالا اگر نورِ شدید و نیز نور ساطع شده از دستگاه های الکترونیکی هم در این امر دخالت کنند، می توانند اختلالات جدی برای خواب ایجاد کنند.
بدون شک افرادی هستند که به دلایل مختلف مانند کمبود وقت،ترجیح می‌دهند تا بخشی از امور کاری خود را در منزل انجام دهند. شاید در نگاه اول تصمیمی خردمندانه به نظر آید؛ اما بدانید که پژوهشگران نظری متفاوت دارند. به تازگی محققان دانشگاه کلرادو بر روی 297 کارمند در شغل‌های متفاوت تحقیق کردند و به این نتیجه رسیدند که انجام امور کاری در منزل باعث فرسودگی عاطفی و نامتعادل شدن رابطه کاری-خانوادگی میشود.
این پژوهشگران می‌گویند حتی زمانی که کارمندان وقت خود را صرف ایمیل‌ها نکنند، ایجاد تنش در ساعات غیرکاری، استرس را برای کارمندان به همراه دارد. به گفته محققان، ارتباطات پیوسته الکترونیکی در محیط‌های اداری همچون چاقویی دو لبه شده است؛ قسمت خوب ماجرا انعطاف‌پذیری کار است، اما قسمت بد با روح و روان کارمندان سر و کار دارد چرا که همواره استرس شغلی در خانه نیز همراه کارمند میشود.
به گزارش ایسنا، طی این پژوهش 297 کارمند در شغل‌های متفاوت مورد بررسی قرار گرفتند. از تمامی آنها درباره هنجارهای محل کار، ایمیل‌های بی‌موقع بعد از کار و میزان زمانی که به پرداختن به امور ایمیل‌ها صرف می‌کنند و احساس عاطفی مرتبط با کارشان پرسش به عمل آمد. پس از یک هفته، شرکت‌کنندگان دوباره در یک نظرسنجی مرتبط با برقراری تعادل بین کار و خانواده حضور پیدا کردند. حتی پس از در نظرگرفتن عواملی نظیر سن، جنسیت و شغل، اولویت‌بندی افراد برای برقراری و یا عدم برقراری ارتباط بین شغل و خانواده، با طور منفی با تعادل کار و خانواده مرتبط بود.
کار کردن در خانه بعد از ساعت‌های اداری کار باعث میشود انرژی ذهنی و توجه فرد بیشتر از خانواده روی کارش باشد و در نتیجه خلاهایی مانند کمبود توجه به فرزندان و همسر، بر زمین ماندن وظایف درون خانواده، غافل ماندن از مشکلات و کمبودهای خانه و خانواده به وجود خواهد آمد و از سوی دیگر زمانی که باید به آرامش ذهنی اختصاص داده شود تا روز بعد با انرژی و کارآمدی کامل برسرکار حاضر شود، از دست می‌رود و در درازمدت با افسردگی و بی‌انگیزه‌گی کارمندان روبرو هستیم.
