قیمت دلار و فواره‌ای که برگشت

 امروز و روز گذشته بازار ارز با سیل فروشندگان ارز مواجه شده است و این موضوع پس از اقدامات اخیر بانک مرکزی مانند عرضه ارز توسط صرافی‌ها و اختصاص ارز خدماتی (غیربازرگانی) در کنار اقدامات قضایی برای بستن برخی سایت‌هایی که نرخ‌های بالا با رقم ۱۷ تا ۲۰ هزار تومان را اعلام می‌کردند باعث شد، موجی در بازار ایجاد شود و افرادی که ارز را برای جلوگیری کاهش ارز پولشان و یا اینکه برای سرمایه گذاری خریداری کرده بودن به دلیل ترس از اینکه ضرر کنند وارد بازار شده تا دلارها و یوروهای خود را بفروشند و همین موضوع باعث افت قیمت از بالای ۱۷ هزار تومان در بازار سیاه به حدود ۱۰ و حتی پایین تر شد.

چرا نرخ ارز سقوط کرد؟/ وقتی بازیگران بد عمل کردند

سید بهاءالدین حسینی هاشمی، کارشناس ارشد اقتصادی و مدیرعامل اسبق بانک‌های صادرات و سرمایه در گفتگو با خبرنگار الف، در مورد سقوط و افت شدید قیمت دلار در بازار، گفت: زمانی که قیمت دلار ۱۷ و ۲۰ هزار تومان اعلام شد، رسیدن به این نرخ به دلیل روانی و در جهت آشفته کردن بازار بود و و این رشد قیمت مبنای اقتصادی نداشت؛ زیرا نرخ دلار یک شاخص است و شاخص یعنی اینکه بتوان با آن معاملات و مبادله انجام شود.

وی با اشاره افزایش شدید قیمت‌ها در بازار ارز افزود: بانک مرکزی و دولت در بحث مدیریت بازار خوب عمل نکردند و دلال‌ها و سوداگران از این وضعیت استفاده کرده و توانستند بازار را  آشفته کنند و نرخ‌هایی را اعلام کردند که حجم معاملات آن در حدود ۲ الی ۳ درصد و یا حداکثر ۵ درصد معاملات بازار را تشکیل می‌داد، ولی در کل حجم ۹۵ معاملات بازار تاثیر گذار بود و مبنای محاسبات مردم و تعیین قیمت‌ها شده بود.

ازدحام مردم برای فروش دلار در مشهد

این کارشناس ارشد اقتصادی ادامه داد: طبیعی بود زمانی که نرخ‌های بالا (افزایش قیمت به بالای ۱۷ هزار تومان) اعلام شد، حالا به قیمت‌های قبلی برگردد و قصد این بود از این روش اقتصاد ایران را تخریب کنند و فواره‌ای بود که باید بر می‌گشت به نرخی که تداوم داشته باشد تا مصرف کننده بتواند معاملات با آن انجام دهد. نرخ‌های ۲۰ هزار تومانی ارز مبنای و علت اقتصادی نداشت و طبیعی بود که قیمت ارز در این نرخ‌‌ها نمی‌تواند ماندگار باشد.

حسینی هاشمی با تاکید بر اینکه بازیگران بازار (دولت و بانک مرکزی) بد بازی کردند و خوب مراقبت و مدیریت نکردند، بیان کرد: به دلیل عملکرد بد، نرخ ارز چند نرخی شد و همیشه این قصه وضعیت را برای افزایش قیمت و ایجاد بازار سیاه را آماده می‌کند و باعث مشکلاتی می‌شود.

این کارشناس پولی و بانکی در مورد نقش اقدام قوه قضائیه برای بستن سایت‌هایی که قیمت‌ها را اعلام می‌کردند و اقدامات بانک مرکزی در بازار بخصوص ارز خدماتی  بازار ارز، گفت: همه این موارد تاثیر داشتند؛ به هر حال زمانی که سوداگران و دلالان شایعه می‌سازند و نرخ تعیین می‌کنند، عده‌ای که نمی‌دانند و اطلاعات ندارند، در بازار فعال می‌شوند و ضرر خواهند کرد.

حسینی هاشمی اضافه کرد: قطعا کمبود ارز برای  بعضی از مصارف و نیازها در افزایش قیمت تاثیر داشت، وقتی به مسافر ۱۰۰۰ یورو داده می‌شود و این مسافر برای سفر خود ۵هزار یورو هزینه‌اش دارد و باید مابقی آن (۴هزار یورو) را از بازار سیاه تهیه کند و دلالان و بازسازها با دیدن این نیاز و خلع، بازار سیاه را مخدوش کردند، زیرا باید مستمسکی برای آنها وجود داشته باشد.

قیمت‌ها شبانه تعیین می‌شد/ مردم هر روز منتظر افزایش قیمت بودند

این اقتصاددان ادامه داد: سخنان رئیس قوه قضائیه هم درست بود، زیرا همین سایت‌ها که اشاره کردند قیمت را بالا بردند، زیرا وقتی اقتصاد و صرافی‌ها تعطیل بودند، این سایت‌ها شبانه با ایجاد معاملات سوری و هماهنگی هم، نرخ‌های عجیب را اعلام می‌کردند و روز بعد مردم این نرخ‌ها را با تعجب می‌دیدند و همه روز بعد منتظر نرخ بالاتری نسبت به امروز و دیروز بودند.

وی با بیان اینکه نرخ‌‌های بالای ارز به دلیل آشفتکی بازار بود و از سوی سایت‌ها مدیریت می‌شد، ادامه داد: دولت عنوان کرده بود فقط برای کالاهای اساسی و نیازهای اقتصادی ارز می‌دهد و برای سایر نیازها ارز را  تامین مانند مصارف لوکس و مسافرت تامین نمی‌کند، هر چند این موضوع صحیح و درست است، اما همین موضوع (وجود متقاضی برای خرید ارز و تامین نکردن نیاز ارزی برخی مصارف) باعث ایجاد بازار سیاه شد که این بازار سیاه، همه بازارها را تحت تاثیر قرار می‌هد و داد.

این کارشناس ارشد اقتصادی بیان کرد: باید برای تمام نیازها ارز داده شود، البته براساس نرخ واقعی باشد و همیشه تاکید داریم که نرخ ارز باید تک نرخ باشد، البته فروشنده ارز (دولت از طرف مردم) است و باید حافظ منافع مردم باشد ولی هر کسی هم باید بتواند نیاز خود را تامین کند و اگر این نیاز تامین نشود یا ارز به او ندهند، این تقاضا به بازار سیاه منتقل می‌شود.

حسینی هاشمی ادامه داد: کسی که ارز نیاز دارد اگر نتواند آن را تهیه کند، از  سوی دیگر از طلا استفاده و خارج می‌کند و به همین دلیل بود که رشد قیمت طلا در داخل کشور از رشد قیمت جهانی پیشی گرفت زیرا فرد راحت‌تر می‌توانست طلا تهیه کند با خودش ببرد؛ به هر حال مثلا هر فردی که سفر می‌رود نیاز مالی دارد که باید تامین شود.

بازگشت صرافی‌ها و افت قیمت ارز/ باید محدودیت‌ها را حذف کرد

وی در مورد نقش بازگشت صرافی‌‌ها در کاهش قیمت‌ها، گفت: برعکس اقدام قبلی که صرافی‌ها را تعطیل کردند، بازگشت آنها اثر مثبت دارد و داشت، همچنین واردات اسکناس و طلا به صورت نامحدود، تامین برخی نیازهای ارزی و موارد دیگر در بازار اثر مثبت گذاشت، البته باید مواردی که می تواند در بازار محدودیت ایجاد کند را حذف کرد و اقدامات کنونی دولت و بانک مرکزی مثبت است .

این کارشناسان اقتصادی ادامه داد: زمانی سایت‌‌های خبری و … یک جوری مردم را می‌ترسانند و سیاه نمایی می‌کردند و یا پیش‌بینی‌های بدی نسبت به آینده ارائه می‌دادند و از سوی دیگر هم دولت منفعل عمل می‌کرد و باعث ایجاد وضعیت آشفته در بازار و اقتصاد ایران شد.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه دولت باید با توجه مقدوراتی که دارد ارز در اختیار مصارف ارزی قرار دهد، گفت: نرخی باید تعیین شود که فروشنده (دولت) ضرر نکند، البته اگر مثلا با نرخ ۴۲۰۰ تومان بخواهند هر میزان ارز به صورت نا محدود ارائه دهند، صحیح نیست.

چرا بازار سیاه ایجاد شد؟/ دلال‌ها ارز را به مردم گران فروختند و امروز ارزان می‌خرند

حسینی هاشمی در مورد سامانه نیما و بازار ثانویه، این بازارها را مهم دانست و عنوان کرد: وقتی بازرگان و صادرکننده مانند پتروشیمی‌‌ها و صادرکنندگان فلزات یا… مشاهده می‌کند بازار سیاهی (بازار سوم) وجود دارد، قطعا ارز خود را در سامانه نیما عرضه نمی‌کند و به بازار سیاه می‌برد و باید این بازار (بازار سیاه) حذف شود، زیرا بازار سیاه و نرخ‌های آن اقتصاد ایران را آزار می‌داد و می‌دهد. بازار سیاه همیشه حاصل چند نرخی بودن ارز است، اگر فقط یک نرخ ارز داشته باشیم، بازار سیاهی وجود نخواهد داشت و صادرکنند باید ارز خود را بفروشد، ولی همیشه می‌خواهیم با دستور و فرمان و بخشنامه نرخ‌ها را مدیریت کنیم و این شدنی نیست، البته تصمیمات اخیر منطقی و به بازار کمک کرده است.

وی در مورد سقوط شدید قیمت ارز  و اینکه مردمی که در این بازار ضرر کردند، گفت: زمانی که سقوط نرخ رخ می دهد، بدتر است، زیرا  زمان افزایش قیمت عده‌ای به صورت اندک اندک وارد بازار می‌شوند، ولی در زمان سقوط قیمت همه می خواهند وارد بازار شده و جلوی ضرر خود را بگیرند و همه هم مردم عادی و افراد ضعیفی از نظر اقتصادی هستند که منابع خود را صرف خرید ارز کردند، این موضوع شوک‌هایی را به مردم وارد می کند و سوداگران الان و در همین شرایط ارز می‌خرند و همان‌هایی که ارز را به قیمت بالا به مردم فروختند، امروز همان‌ها ارز را از مردم و با قیمت ارزان خریداری می‌کنند که اینها بازی بازسازی‌های به اصطلاح بد است که دولت باید با آن مقابله کند.

نرخ واقعی دلار چند است؟

این کارشناس اقتصادی در مورد نرخ واقعی ارز (دلار) گفت: هیچ کسی نمی تواند نرخ واقعی را تعیین و اعلام کند و نرخ واقعی یعنی نرخ شناور و نرخی که به واسطه عرضه و تقاضا در یک بازار واقعی تولید شود و آن نرخ با عرضه و تقاضا تغییر کند؛ اگر دولت می خواهد به نرخ کاهش یابد باید عرضه ارز را زیاد کند و زمانی هم که قصد دارد نرخ بالاتر برود و نرخ بالاتر هم برای اقتصاد مفید است، عرضه را کم می‌کند، ولی اکنون این نرخ را نداریم.

حسینی هاشمی ادامه داد: اواخر سال گذاشته و اوایل سال جاری اعلام کردم که مثلا نرخی حدود ۵ الی ۶ هزار تومانی، نرخی است که براساس شاخص تعادلی قدرت خرید ارز ها می‌تواند مناسب باشد و اگر این نرخ مدنظر باشد باید ارز دولتی، ارز خصوصی، مسافر و .. همه در یک بازار می‌رفت و هیچ کسی به تنهایی در بازار تاثیر نباشد، اما امروز دولت در یک بازار است و بخش خصوصی هم در بازار دیگری و بازار سوم هم (بازار سیاه) ایجاد شده که کسی در آن نیست و این وضعیت مشکل ایجاد می‌کند.

وی تصریح کرد: با توجه وضعیت اقتصادی ایران و سطح درآمدی و قدرت خرید مردم (عموم مردم منظور است) نه ۵ درصدی که درآمد بالا دارند، زیرا تولید و خدمات برای ۹۵ درصد مردم که متقاضی هستند، است و آن ۵ درصدی چیز دارند نیاز خرید چیزی ندارند، نرخ دلار بیش از ۵ الی ۶ هزار تومان جوابگو نیست و بالاتر از آن اقتصاد را شدیدا وارد رکود می‌کند.

این کارشناس اقتصادی اکنون نرخ قدرت برابری ارزها (ریال نسبت به دلار) با توجه به همه شاخص‌ها بین ۶ الی ۷ هزار تومان است، بیان کرد: باید شرایطی را فراهم کرد که ارزش پول ملی کشور و قدرت خرید آن به صورت صوری تضعیف نشود و کاهش پیدا نکند، زیرا اکنون قدرت خرید ریال خیلی بیشتر از دلار ۱۷ هزار تومانی و حتی ۱۰ و ۸ هزار تومانی است؛ براساس ارزیابی اقتصاددان ها و با توجه شاخص‌ها از نظر بازار حقیقی پول و کالا نرخ دلار در حدود ۶ هزار تومان، تعادل وجود دارد و اقتصاد با این نرخ می تواند در مسیر رونق قرار گیرد، هر چند این نرخ نیز برای اقتصادی ایران آزار دهند‌ه‌ است، ولی نرخ می‌توان در این کانال قیمتی قرار گیرد.