تاریخچه ترکیه
ترکیـــه کشـــوری اوراســـیایی اســـت کـــه بخـــش بـــزرگ کشـــور یعنـــی آناتولـــی یـــا آســـیای کوچـک در جنـوب باختـر آسـیا و خاورمیانـه واقـع اسـت و بخـش کوچکـی نیـز بـه نـام ترا کیـه در منطقـه بالـکان (منطقـهای در جنـوب خـاور اروپـا) قـرار دارد. ترکیـه در خـاور بـــا کشـــورهای ایـــران، جمهـــوری آذربایجـــان (نخجـــوان)، ارمنســـتان، و گرجســـتان؛ در جنـوب خـاوری بـا عـراق و سـوریه؛ و در شـمال باختـری (بخـش اروپایـی) بـا بلغارسـتان و یونـــان همســـایه اســـت. همچنیـــن ترکیـــه از شـــمال بـــا دریـــای ســـیاه، از باختـــر بـــا دو دریـای کوچـک مرمـره و اژه، و از جنـوب باختـر بـا دریـای مدیترانـه مـرز آبـی دارد.
دوتنگـه راهبـردی بسـفر و داردانـل نیـز در اختیـار ترکیـه اسـت. پهنـــاوری ترکیـــه ۷۸۳٬۵۶۲ کیلومتـــر مربـــع مـــی باشـــد. ترکیـــه کشـــوری کوهســـتانی و نســـبت ًا پـــر بـــاران اســـت. شـــکل ایـــن کشـــور ماننـــد یـــک مســـتطیل اســـت کـــه از ســـوی خـاور و باختـر امتـداد یافتـه ّاسـت. ایـن کشـور بـا قـرار گرفتـن در یکـی از حسـاسترین مناطـق جهـان، دارای موقعیـت جغرافیایـی راهبـردی و بسـیار خوبـی اسـت و گـذرگاه جنـوب باختـر آسـیا و اروپـا بـه شـمار میآیـد و کشـورهای بسـیاری، بـه ویـژه ایـران از خـــا ک ترکیـــه بـــرای ترانزیـــت کا و انـــرژی اســـتفاده میکننـــد. ً ترکیـــه حـــدود ۷۶ میلیـــون تـــن (بـــرآورد ۲۰۱۳) جمعیـــت دارد، کـــه حـــدودا ۷۵ تـــا ۸۵ درصـد مـردم سـنی و ۱۵ تـا ۲۵ درصـد هـم علـوی هسـتند.
بـا ایـن کـه حکومـت ترکیـه ئیـک اسـت ولـی بسـیاری از مـردم هنـوز بـه دیـن اسـ م پایبنـد هسـتند و عیـد فطـر و عیـد قربـان در ایـن کشـور تعطیـل رسـمی اسـت. همچنیـن در ترکیـه حـدود -٪۷۰ ۷۵٪ درصـد مـردم تـرک، ٪۱۸ درصـد کـرد و ٪۱۲-٪۷ را سـایر باشـندگان قومـی ترکیـه تشـــکیل میدهنـــد. زبـان رسـمی ترکیـه، ترکـی (اسـتانبولی) اسـت کـه در گذشـته بـا خـط عربـی (عثمانـی) نوشـــته میشـــد و از زمـــان تشـــکیل جمهـــوری ترکیـــه توســـط آتاتـــرک در ســـال ۱۳۰۲ هجـــری خورشـــیدی (۱۹۲۳) بـــا خـــط تیـــن نوشـــته میشـــود. ترکیـــه در میانـــه دو فرهنـگ شـرقی و غربـی قـرار دارد هرچنـد فرهنـگ ایـن کشـور بـه شـرق بسـیار نزدیـک تـــر اســـت تـــا بـــه غـــرب. ترکیـــه شـــش همســـایه آســـیایی و دو همســـایه اروپایـــی دارد.
کشـــورهای هـــم مـــرز ترکیـــه عبارتانـــد از: در خـــاور بـــا ایـــران ۴۹۹ کیلومتـــر، جمهـــوری آذربایجـان ۹ کیلومتـر، ارمنسـتان ۲۶۸ کیلومتـر، و گرجسـتان ۲۵۲ کیلومتـر؛ در جنـوب خـــاور بـــا عـــراق ۳۵۲ کیلومتـــر و ســـوریه ۸۲۲ کیلومتـــر؛ در شـــمال باختـــر بـــا یونـــان ۲۰۶ کیلومتـــر و بلغارســـتان ۲۴۰ کیلومتـــر.
مذهب ترکیه
تــرک هــای آســیای مرکــزی در اوایــل قــرن یازدهــم میــ دی بــه دیــن اســ م گرویدنــد. پیــش از ایــن زمــان، مســیحیت در ترکیــه روج داشــت. در زمــان امپراطــوری عثمانــی آن هـا ادعـای رهبـری کشـورهای اسـ می را داشـته و سـرزمین هـای وسـیعی را حا کـم بودنـد. در سـال 1924 دیـن اسـ م در نخسـتین قانـون اساسـی کشـور ترکیـه بـه عنـوان مذهــب رســمی جامعــه تعییــن شــد؛ لیکــن در اص حــات قانونــی ســال 1928 ایــن مـاده قانونـی حـذف و بـا تأ کیـد بـر جدایـی دیـن از سیاسـت، ترکیـه کشـوری بـا دولـت و حکومــت غیــر مذهبــی ( ئیــک) معرفــی شــد. بعدهــا در ســال 1982 نیــز بــه هنــگام تدویـن قانـون اساسـی جدیـد حا کمیـت اصـل ئیـک مجـددأ مـورد تصریـح قـرار گرفـت. در کشــور ترکیــه 99/8 درصــد مــردم مســلمان بــوده (80 درصــد ســنی , 19/8 درصــد
شــیعه) و 0/2 درصــد مســیحی و یهــودی هســتند. بیشــتر شــیعیان در نزدیکــی مــرز ایــران ســکونت دارنــد و بســیاری از آنــان از ایــران بــه ترکیـه مهاجـرت کـرده انـد. مسـلمانان سـنی ترکیـه ا کثـرأ حنفـی هسـتند کـه عمدتـأ در مرکــز و غــرب ترکیــه ســا کن مــی باشــند.
زبان مردم ترکیه
ترکــی ترکیــه زبــان رســمی و مــادری ســا کنان ترکیــه اســت و یکــی از قدیمــی تریــن زبــان هــای دنیــا بــه شــمار مــی رود. بخشــی از مــردم کشــورهای مشــترک المنافــع و برخــی از نقـاط جنـوب شـرقی اروپـا و بعضـی از مناطـق خاورمیانـه نیـز بـه زبـان ترکـی صحبـت مـی کننـد. ترکـی آذربایجانـی، ترکـی ترکمنـی، ترکـی قرغیـزی، ترکـی اویغـوری و… نیـز شـاخه هایــی از زبــان عمومــی ترکــی محســوب مــی شــوند. زبــان ترکــی از گــروه زبانــی اورال – آلتانـی اسـت. زبـان ترکـی جدیـد کـه امـروزه تحـت عنـوان « ترکـی ترکـی » شـناخته مـی شــود از ریشــه ترکــی اوغــوز اســت کــه بــه وســیله ســلجوقیان در اواخــر قــرن یازدهــم بــه آناتولــی وارد شــده اســت. بــه تدریــج لغــات و اصط حــات قابــل توجهــی از زبــان ترکــی بـه فارسـی و عربـی و متقابـ ً از فارسـی و عربـی بـه ترکـی وارد شـد و الفبـای عربـی رایـج گشـت. پـس از اعـ م جمهـوری (در سـال 1923)، الفبـای تیـن جایگزیـن الفبـای عربـی گردیــد (1928) و پــس از تغییــر الفبــا اصــ ح دســتور زبــان نیــز توســط دولــت آغــاز و پــی گیـری شـد. ویژگـی زبـان ترکـی را حـروف صـدا دار آن مـی داننـد. در الفبـای تینـی کـه از ســال 1928 بــه بعــد در ترکیــه مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه اســت. کلمــات بــه صــورت
فونتیــک نوشــته و خوانــده مــی شــوند.
فرهنگ و آداب و رسوم مردم ترکیه
موقعیــت جغرافیایــی ترکیــه و همجــواری آن بــا کشــورهاب اروپایــی, روی فرهنــگ و آداب و رســوم مــردم ترکیــه تأثیــر بســزایی گذاشــته اســت. تــرک هــا مردمــی خانــواده دوسـت و خونگـرم هسـتند.مرد ریـس خانـواده محسـوب مـی شـود و زن طبـق قانـون، بعــد از ازدواج از نــام خانوادگــی شــوهرش اســتفاده مــی کنــد. چنــد همســری در ترکیــه غیرقانونــی اســت و ازدواج هــا بایــد رســمأ ثبــت شــوند و ازدواج مذهبــی بــه تنهایــی و
بــدون ثبــت قانونــی، غیرقانونــی مــی باشــد. مراســم ازدواج در ترکیــه همــراه بــا رســوم و عقایــد خاصــی اســت. مثــأ هنگامــی کــه دختــری ازدواج مــی کنــد تمــام دوســتان وی نامشــان را درون کفــش عــروس مــی نویسـند و در پایـان مراسـم ازدواج ا گـر کسـی نامـش از داخـل کفـش پـا ک شـده باشـد، بــه ایــن معنــی اســت کــه بــه زودی ازدواج خواهــد کــرد. در محلـه هـای ترکیـه تقریبـأ هیـچ محلـه ای بـدون قهـوه خانـه نیسـت و مردهـای تـرک ســاعت هــا بــا دوستانشــان در کافــه هــا و قهــوه خانــه هــا مــی نشــینند و صحبــت مــی کننـد. زنـان هـم بـرای چـای بعـد از ظهـر در زمـان هـای معینـی، بـه نـام دوره هـای 7 تـا 17 روزه، بـا دوسـتان و همسـایگان خـود در یـک جـا جمـع مـی شـوند. ا گــر چــه مــردم ترکیــه بــه خاطــر برخــورد بــا فرهنــگ هــای اروپایــی غیــر رســمی تــر شــده انـد، امـا بـا ایـن حـال همچنـان اصط حـات مؤدبانـه و تعـارف در بیـن آنهـا وجـود دارد. مثـأ واژه «آبـی» بـه معنـای بـرادر بزرگتـر در مقابلـش «قـارداش» بـه معنـای بـرادر، «آبـ » بـه معنـای خواهـر بزرگتـر در مقابـل «باجـی» بـه معنـای خواهـر، بـرای ایجـاد تمایـز بیـن بزرگتـر و کوچکتـر اسـتفاده مـی شـود. تــرک هــا مــردم مهمــان نــوازی هســتند. آن هــا از دعــوت مهمــان بــه منازلشــان لــذت مــی برنــد. ا گــر مهمانــان زود از خانــه برونــد، نوعــی بــی احترامــی بــه صاحــب منــزل و حمـل بـر خـوش نگذشـتن بـه مهمـان مـی شـود. در مواقـع عـزاداری، همسـایگان تـا روز سـوم غذاهـای آمـاده شـده ی خـود را بـه منـزل داغدیـده مـی فرسـتند. حلـوا نیـز تنهـا غذایـی اسـت کـه خانـواده مرحـوم مـی پـزد و بـرای همسـایگان مـی فرسـتد. دوسـتان نزدیـک مرحـوم حلـوا را آمـاده مـی کننـد؛ بـه طـوری کـه نفـر اول، م قـه را بـه نفـر بعـد می سـپارد و او هـم در حالـی کـه حلـوا را هـم مـی زنـد، بـه ذکـر خاطـره ای از آن مرحـوم مـی پـردازد. معمـو حلـوا زمانـی آمـاده مـی شـود کـه تمـام افـراد حاضـر در مـورد مرحـوم بـه ذکـر جملـه ای پرداختـه باشـند. ایـن مراسـم سـاده سـبب مـی شـود کـه مـردم از اوقـات خـوش خـود بـا آن مرحـوم حـرف بزننـد و بـرای لحظـه ای غـم خـود را فرامـوش کننـد و پیوندهـای بیـن خـود را محکـم نماینـد. نــوروز تــا نخســتین ســالهای تشــکیل جمهــوری ترکیــه در میــان تــرکان ترکیــه پایــدار مانــد و ســپس رفتــه رفتــه اهمیــت پیشــین خــود را از دســت داد و فقــط در مناطــق کردنشــین و در پــارهای از مناطــق شــمال، آییــن رســوم ایــن جشــن موجودیــت خــود را حفــظ کــرده اســت. مــردم ترکیــه عیــد نــوروز را بــه عنــوان یکــی از معــدود ایــام جشــن میگرفتنــد.در ایــن روز حکیــم باشــی معجــون مخصوصــی بــه نــام نوروزیــه را بــرای پادشـاهان و درباریـان تهیـه مـی کـرد. گفتـه مـی شـود ایـن معجـون از چهـل نـوع مـاده مخصـوص تهیـه مـی شـد و شـفابخش بسـیاری از بیماریهـا و دردهـا و باعـث افزایـش قـدرت بدنـی میشـده اسـت. مـردم ایـن سـرزمین نـوروز را آغـاز بهـار طبیعـت و شـروع تجدیــد حیــات و طــراوت در جهــان و برخــی روز مقــدس در مقابــل شــب قــدر و شــب برائـت و برخـی عامـل اتحـاد و همبسـتگی و حتـی آن را زاد روز امـام علـی و تعییـن ایشـان بــه خ فــت و ســالروز ازدواج ایشــان بــا حضــرت فاطمــه دانســته انــد.
کردهــای ترکیــه سـالها بـرای بـه رسـمیت شـناخته شـدن نـوروز در ایـن کشـور تـ ش کردنـد و ا کنـون نــوروز در ترکیــه تعطیــل رســمی اســت. شــهر اســتانبول را شــهر هــزار مســجد مــی نامنــد. بــر روی هفــت تپــه ایــن شــهر، هفــت مسـجد قـرار دارد کـه از مهمتریـن آنهـا «ایاصوفیـه» و مسـجد «سـلطان محمـود» اسـت. اخیـرا رویـت ایـن هفـت تپـه از فـراز آسـمان ممکـن شـده اسـت و هلـی کوپترهایـی بـرای ایــن منظــور اختصــاص یافتــه انــد تــا توریســت هــا را بــه تماشــای ایــن منطقــه زیبــای کشورشـان بـه آسـمان ببرنـد تـا از آن ارتفـاع ایـن منظـره را ببیننـد امـا بـه خاطـر هزینـه بـا ی هلـی کوپتـر از آن اسـتقبال نشـد.
رسوم مسلمانان ترکیه در ماه رمضان
در ترکیــه، مــاه رمضــان حــال و هــوای خاصــی دارد. مســلمانان ترکیــه معتقدنــد حتــی ا گـر در بدتریـن وضعیـت مالـی باشـند، خداونـد ایـن مـاه برکـت را بـه سـفره هایشـان مـی آورد. بـه همیـن دلیـل، آغـاز ایـن مـاه در ترکیـه آنقـدر شـاخص و مـورد توجـه اسـت کـه حتـی غیـر مسـلمانان هـم بـا آن آشـنا هسـتند. مسـلمانان در ترکیـه قبـل از شـروع مـاه رمضــان شــروع بــه تزئیــن خیابانهــا و مســاجد میکننــد و بــا چراغانــی و آذیــن بنــدی مسـاجد و گذرهـا، آمـدن مـاه رمضـان را بـه یکدیگـر تبریـک میگوینـد. در روزهـای مـاه رمضـان بـازار شـیرینیها و غذاهـای مخصـوص ترکیـه داغ اسـت و بیشـتر از سـی و شـش نــوع شــیرینی و پیراشــکی کــه اصط حــًا بــه آنهــا «Pasta borek» گفتــه مــی شــود، روی پیشـخوان شـیرینی فروشـی هـا بـه چشـم مـی خـورد. در ایـن میـان باقلـوای مخصـوص ترکیــه بیشــتر از همــه طرفــدار دارد. ا گــر ســر ســفره افطــاری یکــی از مســلمانان ترکیــه بنشـینید، خواهیـد دیـد کـه زیتـون، پنیـر، خرمـا، باقلـوا و انـواع سـوپ و آش کـه بـه آن «چوربــا» گفتــه میشــود پــای ثابــت ایــن ســفره اســت. شــاید برایتــان جالــب باشــد ا گــر بدانیـد کـه برخـی از ایـن چورباهـا از دوران عثمانـی بـه جـا مانـده انـد! دربـاره مـاه رمضـان در ترکیـه مـی تـوان گفـت کـه در روزهـای مـاه مبـارک رمضـان مـردم چادرهــا و خیمههایــی را در میادیــن و اما کــن عمومــی برپــا مــی کننــد کــه در آنهــا بــه شـهروندان افطـاری داده مـی شـود. بـه ایـن ترتیـب کسـانی کـه هنـگام افطـار در منـزل نیســتند یــا در حــال رانندگیانــد مــی تواننــد افطــار را مهمــان همشــهری هایشــان باشــند. ایــن ســفرههای افطــاری را معمــو انجمــن هــای خیریــه یــا افــراد خیــر و در برخــی مــوارد شــهرداری برپــا مــی کننــد کــه البتــه بیشــتر در دو شــهر آنــکارا و اســتانبول دیــده مــی شــوند.
– موسیقی در کشور ترکیه
در حـال حاضـر موسـیقی پـاپ در ترکیـه طرفـداران زیـادی دارد و مـردم ترکیـه کمتـر بـه موسـیقی سـنتی ع قـه نشـان میدهنـد امـا در حالـت کلـی دربـاره ترکیـه و موسـیقی در ترکیـه مـی تـوان گفـت کـه ایـن موسـیقی از ترکیبـی از موسـیقی محلـی آسـیای مرکـزی، غربـی، ک سـیک ایرانـی، اروپـای مـدرن و پـاپ آمریکایـی تشـکیل شـده اسـت. براسـاس اسـناد موجـود، سـازهای بـادی برنجـی و کوبـهای در «ینـی چـری» یـا همـان واحدهـای ویـژه ارتـش امپراتـوری عثمانـی کاربـرد داشـته اسـت، امـا در حـال حاضـر و بـا توجـه بـه گرایـش ترکهـا بـه موسـیقی پـاپ، کمتـر موسـیقی را میتـوان یافـت کـه فقـط از ایـن نـوع سـازها اسـتفاده کـرده باشـد.
– آداب مذا کره در کشور ترکیه
فرهنـگ عمومـی ترکیـه مشـترکات فراوانـی بـا آداب و رسـوم ایـران دارد. همیـن وضعیـت در زمینــهی رفتارهــای تجــاری نیــز صــدق میکنــد. از ایــن رو، عادتهــای مــردم ترکیــه بــه هنــگام مذا کــرات تجــاری چنــدان بــرای مــا نــا آشــنا و غریــب نیســت. مذا کــره در کشـور ترکیـه بـا آرامـش و بـدون شـتاب در رسـیدن بـه نتیجـه انجـام میشـود. برخـی از دانســتنیها دربــارهی فرهنــگ مذا کــره در ایــن کشــور عبارتنــد از:
• ترکها به روابط بلند مدت و پایبندی به تعهدات اهمیت فراوانی میدهند.
• م قــات و جلســات تجــاری ابتدایــی، بیشــتر بــه منظــور ایجــاد شــناخت و آشــنایی اولیــه بازرگانــان اســت.
• اســتفاده از یــک مترجــم یــا فــرد آشــنا بــه زبــان ترکــی و انگلیســی بــه همــراه تیــم در هنــگام مذا کــرات تجــاری ضــروری اســت.
• در زمــان گفتگــو صبــر و حوصلــه داشــته باشــید و از بیحوصلگــی و عجلــه خــودداری کنیـد. بحـث بـا بازرگانـان ترکیـه نیازمنـد گـذر زمـان اسـت.
• با ترکها محکم دست بدهید، چرا که نشانه صمیمت و رضایت است.
• ترکهـا در حیـن صحبـت مسـتقیم ًا بـه شـما نـگاه میکننـد، شـما هـم بایـد بـه آن هـا نـگاه کنیـد. ایـن کار نشـانه اهمیـت و ادب اسـت.
• در هنـگام صحبـت کـردن، هرگـز بـه طـرف گفتگـو پشـت نکنیـد. ایـن کار، عملـی غیـر دوسـتانه اسـت.
• تــکان دادن ســر بــه طرفیــن و بــا بــردن ابــرو، نشــانه نفهمیــدن، ناراحــت بــودن و مخالفــت اســت.
• ترکهـا بـه هنـگام موافقـت، بـا سـر گفته هـای شـما را همراهـی میکننـد و گاهـی نیـز مرحبــا و احســنت میگوینــد.
اقتصاد ترکیه
ر
اقتصـاد ترکیـه ترکیبـی از صنایـع بومـی و مـدرن اسـت کـه روز بـه روز بـر دامنـه اش افـزوده میشـود. تولیـدات فـراوان کشـاورزی ترکیـه درسـال ۲۰۰۵ رتبـه هفتـم جهـان را بدسـت آورد و در سـال ۲۰۰۶ بـرای ٪۱۱٫۲ از مـردم ترکیـه اشـتغال ایجـاد کـرد. بخـش خصوصـی اقتصـاد ترکیـه نیـز قـوی و بـه سـرعت در حـال رشـد اسـت و نقـش مهمـی در بانکـداری، حمـل و نقـل و ارتباطـات دارد. در سـال هـای اخیـر اقتصـاد ترکیـه رشـد خوبـی داشـته و
رشـد ٪۸٫۹ و ٪۷٫۴ را در سـالهای ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ بدسـت آورده اسـت.
– اقتصاد کلان
ســازمان ســیا ترکیــه را در رده کشــورهای توســعه یافتــه دســته بنــدی کــرده اســت. اقتصــاد دانــان و سیاســتمداران اغلــب ترکیــه را بــه عنــوان کشــور تــازه صنعتــی شــده طبقــه بنــدی میکننــد و آن را جــزو ۲۰ کشــور صنعتــی جهــان میداننــد. بــر اســاس اعلام مجلـه فوربـس از نظـر تعـداد میلیاردرهـا شـهر اسـتانبول در سـال ۲۰۰۸ بـا ۳۵ نفـر میلیـاردر پـس از مسـکو (۷۴ میلیـاردر)، نیویـورک (۷۱ میلیـاردر)، لنـدن (۳۶ میلیـاردر) در رده چهـارم جهـان قـرار دارد و از ایـن لحـاظ از شـهرهایی ماننـد توکیـو، هنـگ کنـگ،
لــس آنجلــس و دالاس پیــش اســت.
– بخش کشاورزی
بــر اســاس آمــار ســال ۲۰۰۵ ترکیــه در تولیــد محصــولات کشــاورزی در رده هفتــم جهــان قـرار گرفـت. ترکیـه در تولیـد فنـدق، انجیـر، زردآلـو، گیلاس، بـه و انـار در جهـان اول، در تولیــد هندوانــه، خیــار و نخــود، دوم، در تولیــد ســیب زمینــی، بادمجــان، فلفــل ســبز، پسـته و عـدس، سـوم، در تولیـد پیـاز و زیتـون، چهـارم، در تولیـد چغنـدر قنـد، پنجـم، در تولیـد تنبا کـو، سـیب و چـای رتبـه ششـم جهـان، در تولیـد جـو و کتـان رتبـه هفتـم، در تولیـد بـادام رتبـه هشـتم، در تولیـد گنـدم، چـاودار و گریـپ فـروت رتبـه دهـم جهـان و در تولیـد لیمـو یازدهمیـن کشـور جهـان اسـت. ترکیـه از سـال ۱۹۸۰ میـلادی در تولیـد محصـو اساسـی کشـاورزی بـه خودکفایـی رسـیده و پـس از آن سـال نیـز بـه رشـد خـود ادامـه داده اسـت.
– صنایع
ترکیــه در ســال ۲۰۰۵ یکــی از ۲۰ کشــور برتــر جهــان از لحــاظ تولیــدات صنعتــی جــای گرفـت و سـهم بخـش صنعـت در اشـتغال ٪۱۹، درتولیـد ملـی ٪۲۹ و در صـادرات ٪۹۴ را بـه خـود اختصـاص داد. بزرگتریـن صنعـت ترکیـه نسـاجی اسـت کـه ٪۱۶٫۳ کل صنایـع ترکیــه را شــامل میشــود. پــس از نســاجی پالایــش نفــت (٪۱۴٫۵)، صنایــع غذایــی (۱۰٫۶٪)، صنایـع شـیمیایی (٪۱۰٫۳), صنایـع فـولا د و ذوب آهـن (٪۸٫۹)، خودروسـازی (۶٫۳٪) و ماشــین ســازی (٪۵٫۸) بیشــترین ســهم در صنعــت ترکیــه را دارنــد. از لحــاظ صـادرات صنایـع نسـاجی بـا ٪۱۹، صنایـع خودروسـازی بـا ٪۱۸، صنایـع فـو د و ذوب آهــن بــا ٪۱۳، لــوازم خانگــی بــا ٪۱۰، صنایــع شــیمیایی و داروســازی بــا ٪۹ و ماشــین ســازی بــا ٪۷، عمــده صــادرات صنعتــی ترکیــه را تشــکیل میدهنــد. صنعــت نســاجی ترکیــه در ســال ۲۰۰۶ بــا صادراتــی بــه ارزش ۱۳/۹۸ میلیــارد دلار کــه بخــش اعظــم آن (۷۶٪) بـه کشـورهای عضـو اتحادیـه اروپـا صـادر شـده بیشـترین درآمـد صادراتـی را بـرای
ترکیــه داشــته اســت. صنایــع الکترونیکــی وســتل ترکیــه بزرگتریــن تولیــد کننــده تلوزیــون در اروپاســت و یـک چهـارم تلویزیـون هـای خریـداری شـده توسـط مشـتریان اروپایـی توسـط وسـتل تولیـد میشـوند. مجمـوع تولیـد تلویزیـون شـرکت وسـتل و بکـو بیشـتر از نصـف تولیـد تلویزیـون اروپاسـت. شـرکت ترکیـهای پروفیلو-تـلار (Profilo-Telar) نیـز سـومین تولیـد کننـده تلوزیـون در اروپاسـت. سـهم ترکیـه در فـروش محصـول تلوزیـون در اروپـا از ٪۵ در ســال ۱۹۹۵ بــه ٪۴۵ در ســال ۲۰۰۵ رسیدهاســت. در همیــن مــدت ســهم ترکیــه از بــازار دســتگاه هــای دیجیتالــی در اروپــا از ٪۳ بــه ٪۱۵ رســیده و لــوازم خانگــی تولیــد ترکیــه ۱۸٪ بازارهــای اروپــا را بــه تســخیر درآورده اســت. صنایـع اتومبیـل سـازی ترکیـه در سـال ۲۰۰۶ بـا تولیـد ۱۰۲۴۹۸۷ دسـتگاه خـودرو، پـس از آلمـان، فرانسـه، اسـپانیا، انگلیـس و ایتالیـا در رده ششـم اروپـا جـای گرفـت.در همیـن ســال رتبــه ترکیــه در خــودرو ســازی جهــان هفدهــم جــای گرفــت وصــادرات خــودرو و قطعـات یدکـی خـودرو را بـه ۱۴ میلیـارد دلار رسـاند.
حمل و نقل ریلی
راهآهــن ملــی ترکیــه، دارای 10,894 کیلومتــر خطآهــن میباشــد، کــه 2,336 کیلومتــر آن برقــی اســت. هما کنــون راهآهــن، ســهم عمــدهای از کل حمــل و نقــل ترکیــه را برعهـده دارد. همگـی شـهرهای مهـم ایـن کشـور بـا قطـار بـه یکدیگـر مرتبـط هسـتند. راهآهــن ترکیــه در ســال 1927 میــ دی، تاســیس شــده اســت. حمــل و نقــل ریلــی در ترکیــه پیشــینهای طو نــی دارد و بــه زمــان امپراتــوری عثمانــی بــاز میگــردد. پایانــه حیــدر پاشــای در طــرف آســیایی شــهر اســتانبول عمــری صــد ســاله داشــته و ارزش تاریخـی دارد. ایـن پایانـه هـم ا کنـون نیـز فعـال بـوده و در کنـار خدمـات حمـل و نقـل، کاربردهــای فرهنگــی نیــز دارد. ترکیــه از طریــق راهآهــن بــا همــهی کشــورهای همســایه از جملــه ایــران مرتبــط اســت. از طــرف غــرب، خطآهــن ترکیــه بــه یونــان و بلغارســتان رفتــه و از شــرق بــه ارمنســتان، گرجســتان و ایــران مرتبــط اســت. از جنــوب نیــز ترکیــه بــا ســوریه و ســپس عــراق از طریــق راهآهــن ارتبــاط دارد. خطآهــن ترکیــه – ارمنســتان بــه جهــت برخــی اخت فــات دو کشــور در حــال حاضــر بســته اســت. بدیهــی اســت کــه از طریــق ایــن خطــوط ریلــی، امــکان تــردد کا و مســافر بــه ســادگی میــان کشــورهای
همســایه وجــود دارد. دیگــر پروژههــای در دســت ســاخت ترکیــه در زمینــه حمــل و نقــل ریلــی بــه شــر ح زیــر اســت: پــروژه تونــل زیــر «تنگــه بســفر» بــرای اتصــال خطــوط راهآهــن طــرف آســیایی و اروپایــی اسـتانبول، کـه شـبکه راهآهـن آسـیا و خاورمیانـه را بـه اروپـا متصـل میکنـد. ایـن پـروژه در سـال 2004 میـ دی، آغـاز شـده اسـت. پـروژه خـط تنـدروی اسـتانبول- آنـکارا کـه فاصلـه زمانـی ایـن دو شـهر را از 6.5 سـاعت بــه 3 ســاعت کاهــش میدهــد. پـروژه خـط تنـدروی آنـکار ا- قونیـه کـه فاصلـه زمانـی ایـن دو شـهر را از سـه سـاعت بـه یــک ســاعت کاهــش میدهــد. پـروژه خـط آهـن کارس – تفلیـس – با کـو کـه موافقتنامـه آن در سـال 2007 میـ دی، میـان سـه کشـور ترکیـه، گرجسـتان و آذربایجـان امضـا شـد. ایـن پـروژه نقـش مهمـی در مبـاد ت اقتصـادی میـان کشـورهای همسـایه بـا ترکیـه ایفـا خواهـد کـرد. در زمینــه خطــوط ریــل ســبک، ترکیــه دارای امکانــات مناســبی اســت. شــهرهای اســتانبول، آنــکارا، بورســا، آنتالیــا و قونیــه ترامــوا دارنــد و شــهرهای آنــکارا، اســتانبول، ازمیـر و بورسـا دارای قطـار زیرزمینـی نیـز هسـتند. در شـهر آدانـا نیـز قطـار زیرزمینـی در حــال راهانــدازی اســت.
حمل و نقل دریایی
ترکیــه دارای 7,200 کیلومتــر مــرز آبــی بــا دریاهــای ســیاه و مدیترانــه اســت. نــاوگان کشـتیرانی ترکیـه از 545 کشـتی هـزار تنـی و بزرگتـر تشـکیل شـده اسـت. از ایـن تعـداد، 32 کشـتی خـاص حمـل نفـت، 58 کشـتی خـاص حمـل و نقـل مـواد شـیمیایی، هفـت کشـتی خـاص حمـل گاز مایـع و یـك کشـتی دارای سـردخانه اسـت و باقـی نـاوگان، انـواع کا و مسـافر را جابجـا میکننـد. افـزون بـر ایـن تعـداد، هشـت کشـتی متعلـق بـه دیگـر کشـورها نیـز ایـن نـاوگان را همراهـی میکننـد. همچنیـن 470 کشـتی دیگـر نیـز در بنـادر
ترکیــه رفــت و آمــد میکننــد، کــه توســط دیگــر کشــورهای جهــان ثبــت شــدهاند. ترکیـه بـه دلیـل داشـتن مرزهـای طو نـی دریایـی، دارای بنـادر فراوانـی اسـت کـه هـر یـك کارکـرد خـود را داشـته و بـرای تخلیـه و بارگیـری کا یـا مسـافران بـه کار گرفتـه میشـوند. بنــادر ترکیــه بــه ســه دســته بنــادر دولتــی، بنــادر شــهرداری و بنــادر خصوصــی تقســیم میشــوند. همگــی بنــادر مهــم، دولتــی بــوده و توســط موسســات اقتصــادی دولتــی اداره میشــوند. بیشــتر آنهــا بــه شــبکه راهآهــن ترکیــه متصــل هســتند و هجــده بنــدر نیـز امکانـات فـرود هوایـی دارنـد. در بسـیاری از بنـادر ترکیـه، امـکان تخلیـه و بارگیـری کا هـای متنـوع در حجـم بـا وجـود دارد. بنـادر شـهرداری بـه نسـبت کوچـك بـوده و نیازهـای حمـل و نقـل محلـی را تامیـن میکننـد. بیشـتر بنـادر خصوصـی نیـز متعلـق بـه
کارخانههــای صنعتــی هســتند. معروفتریــن بنــادر ترکیــه عبارتنــد از: هوپــا، سامســون، ترابــوزان و زونگولــدا ک در کنــار دریـای سـیاه. اسـکندرون، مرسـین و آنتالیـا در کنـار مدیترانـه. ازمیـر در کنـار دریـای اژه. جملیـک، اسـتانبول و ازمیـت در کنـار دریـای مرمـره.
– حمل و نقل هوایی
ترکیـه دارای 117 فـرودگاه اسـت کـه از ایـن تعـداد 14 فـرودگاه بینالمللـی اسـت. فـرودگاه بیــن المللــی «اســتانبول» و فــرودگاه «اســن بوغــای آنــکارا» مجهــز تریــن فرودگاههــای ترکیـه هسـتد. فــرودگاه اســتانبول دروازه ارتبــاط هوایــی شــرق و غــرب بــه شــمار مــیرود و همــهروزه پذیــرای صدهــا پــرواز ترانزیــت اســت. در همــهی فرودگاههــای بینالمللــی ترکیــه امکانــات کامــل بارگیــری و تخلیــه کا وجــود دارد. شــرکت هواپیمایــی ملــی ترکیــه، بــه بیشــتر شــهرهای مهــم جهــان از جملــه تهــران، پروازهــای روزانــه دارد. ایــن شــرکت هوایــی، از جملــه خطــوط هوایــی معتبــر جهــان اســت کــه خدمــات هوایــی مناســبی بــه مســافران ارایــه میکنــد. پروازهــای داخلــی ایــن شــرکت، همــهی شــهرهای ترکیــه را پوشــش میدهــد. در کنــار شــرکت هواپیمایــی ترکیــه، چندیــن شــرکت هواپیمایــی دیگـر نیـز بـه نامهـای اونـور ، اطلـس جـت ، ایزایـر و پگاسـوس در خطـوط داخلـی ترکیـه فعالیـت میکننـد کـه در برخـی از آنهـا پروازهـای ارزانتـری ارایـه میشـود. چنـد شـرکت هوایــی چندملیتــی ماننــد ســان ا کســپرس و ایــزی جــت نیــز در ترکیــه فعــال هســتند و پروازهــای اختصاصــی میــان کشــورها را دایــر کردهانــد.
آب و هوای ترکیه
معمــو تابســتانها آفتابــی و گــرم اســت. میانگیــن دمــای هــوا ، در طــول روز ٢٧ و در طـول شـب ١٨ درجـه سـانتیگراد مـی باشـد. رطوبـت زیـاد هـوا نیـز بـه گرمـای هـوا اضافـه مـی کنـد. خشـکترین فصـل سـال تابسـتان اسـت. گاهـی پیـش میآیـد کـه رگبارهـای تابسـتانی هـم داشـته باشـد. گرچـه ب فاصلـه بعـد از بارندگـی هـوا آفتابـی میشـود. بـه خاطـر سیسـتم فاضـ ب ضعیـف و پسـتی و بلنـدی خیابـان هـا ، بعـد از رگبارهـای زیـاد و سـنگین، در خیابانهـا آب جمـع میشـود. زمسـتانهای اسـتانبول مرطـوب و سـرد اسـت . دمـای هـوا میانگیـن در طـول شـب ٢ درجـه سـانتیگراد و در طـول روز ٧ درجـه ســانتیگراد مــی باشــد ، ولــی دمــای روزهــای زمســتانی کمتــر پیــش میآیــد کــه بــه زیــر صفـر هـم برسـد. فصـل بـارش بـرف، از ( اواسـط آذر تـا اواسـط اسـفند) یعنـی از دسـامبر تــا اواخــر مــارس اســت. در هنــگام ســفر بــه اســتانبول در مواقــع بارندگــی احتمالــی ا گــر چتـری بـه همـراه داشـته باشـید و بـرای جلوگیـری از آفتـاب زیـاد و تنـد تابسـتان و بقیـه
فصلهــا خــوب اســت. موقعیـت جغرافیایـی و بـزرگ بـودن شـهر اسـتانبول (اسـتانبول در کنـار دریـا و روی تپـه قـرار دارد)، موجـب متفـاوت بـودن آب و هـوای شـهر میشـود. بـرای مثـال در سـاعتی از روز، در سـاریر بـاران زیـاد و سـنگین مـی بـارد، در شـهرلونت بـاران نـم نـم و در برخـی مناطــق شــهر، هــوا آفتابــی مــی باشــد.2 مــاه آخــر فصــل بهــار و دو مــاه ابتــدای فصــل پاییــز، بهتریــن زمــان ســفر بــه اســتانبول مــی باشــد. هــوای شــهر در تابســتان مرطــوب و گــرم اســت، جشــنوارههای مختلــف کنســرتهای بــزرگ جهانــی و هنــری را در آنجــا بــرای جــذب توریســت، بــر گــزار میکننــد. ا گـر قصـد اصلیتـان از سـفر بـه ترکیـه، لـذت بـردن از سـواحل زیبـای آن باشـد، اواسـط مــاه مــه تــا ســپتامبر بهتریــن زمــان بــرای رفتــن بــه ســواحل اژه و مدیترانــه اســت. امــا بــرای رفتــن بــه ســاحل دریــای ســیاه، بهتــر اســت بیــن ماههــای آوریــل و ســپتامبر کــه میـزان بارندگـی کـم اسـت، بـه آنجـا سـفر کنیـد. بـرای سـفر بـه شـرق ترکیـه، اواخـر ژوئـن تــا ســپتامبر مناســب اســت، مگــر ایــن کــه خــود را بــرای بــرف و ســرمای استخوانســوز پیــش از مــاه مــه یــا پــس از اواســط ا کتبــر آمــاده کنیــد. در حقیقــت، فصــل زمســتان جــز در اســتانبول، فصــل مناســبی بــرای ســفر نیســت. بیشــتر امکانــات و جاذبههــای توریسـتی در دریاهـای مدیترانـه، اژه و سـیاه و بخشـی از کاپادوکیـه، از اواسـط ا کتبـر تـا اواخـر آًوریـل در دسـترس نیسـتند. فصـل توریسـتی، از ژوییـه تـا اواسـط سـپتامبر اسـت و طبعــا در ایــن هنــگام، جمعیــت زیــادی بــه ایــن کشــور ســرازیر میشــود.
لغات و کلمات پر کاربرد ترکی
خیر (نه): Hayir
خوش آمدید: Hoş geldiniz
متشکرم: Teşekkürler
لطفا: Lütfen
خوب است: Cok iyi
متاسفم: Üzgünüm
صبحانه: Kahvalti
ناهار: Öğle yemeği
شام: Akşam yemeği
قیمت؟ : ? Fiyat
خدانگهدار: Allah ismarladik
ایستگاه مترو کجاست؟ 😕 Metro istasyonu nerede
ایستگاه اتوبوس کجاست؟ : ? Otübüs istasyonu
لطفا یک تا کسی خبر کنید: Lütfen bir taksi arayin
من زبان بلد نیستم: Ben Türkse bilmiyorüm
ساعت چنده؟ : ? Saat kac
خیلی خوشمزه است: Çok lezzetli
هیجان انگیز است: Doviz nerdedir
روز خوبی بود: Bügün cok iyi gecti
لطفا این آدرس را به من نشان دهید: Lütfen bu adresi banagosteri
لطفا با این شماره تماس بگیرید:Lütfen bu numarayi arayin
